KUTSALLAŞAN TEKNOLOJİ
Yaşamın kalitesine artık bilgisayarların yönettiği makineler, yazılımlar ve oluşturdukları sistemler belirliyor ve karar veriyor. Henüz dünyayı ele geçirmediler ama varlıkları ile her yerdeler.
Teknoloji ve onun getirisi olan makine insanın bir üretimidir. Yaşamını sürdürebilmek, kendini koruyabilmek ile başlayan alet yapımı günümüzde daha karmaşıklaşarak yaşamın tüm evrelerine girmiş, ayrılmaz bir parçası olmuştur. En ilkel ve basit alet ile en karmaşık makine arasında öz bakımından bir ayrılık yoktur; insanın yaşamını sürdürmesine yardımcı olmak, iş ve üretim yapmak, fayda, kolaylık, güvenlik, çabukluk, düzen, verimlilik, rahatlık sağlamak vs… Teknoloji bugünün, yarının, bilimin, insanlığın somut ve kaçınılmaz bir gerçeğidir. İlkelden modern insana kadar dünya ile evren arasında kurduğu bağlantıların, yaşamını sürdürebilmesinin, aklının, merakının ve varoluşunun bir göstergesidir.
20 yıl öncesine kadar bilim-kurgu filmlerinde ancak hayalini kurduğumuz akıllı cep telefonu, günümüzde onsuz düşünülemeyecek, mecburi ve merkezi konumdadır. Aklınıza gelebilecek pekçok araç dijitalleşerek cep telefonunda yeni formlara ve olanaklara dönüştürülmüştür. Teknoloji eski değerleri yeniden şekillendirmiş, yeni değerler (olumlu ya da olumsuz) ve etkileşimler yaratmış, ihtiyaçlar ve olanaklar düzenlenerek uyarlanmış ve işlevselleştilmiştir.
Akıllı cep telefonu vazgeçilmez hatta kutsal* bir konuma yükselmiştir. İki yaşındaki çocuktan yüz yaşındaki bir insana kadar yaş sınırı olmaksızın odaklanılan, faydalanılan, kullanılabilen, hatta nefret edilen bir araçtır. Öyle ki akıllı cep telefonu, kişisel uygulamalardan, bilim, bürokrasi, medya, bilişim, bankacılık, ticaret, eğitim, iletişim, sağlık, alışveriş, eğlence vs. gibi unsurların yönlendiği mecburen sahip olunması gereken, yetki ve görev verilmiş önemli bir araç konumdadır. Tümleşik bir kumanda merkezi gibidir ve artık sistemin ve kişiselliğin tamamlayıcısıdır.
Şimdi, geçmiş ile karşılaştırıldığında bu büyük değişime hayretle bakılmakta, 20 yıl öncesinin cep telefonsuz yaşam şekli tuhaf karşılanabilmektedir. Oysa bu hiç şaşırılacak bir durum değildir. İnsan bulunduğu ortamın değerlerine, çağının gereklerine göre düşünür, alışkanlıklarına göre yaşar. Ürettiği maddi ve manevi veriler ile içinde yaşadığı medeniyetin bir parçası olarak hayatını sürdürür. Kendi çağının verileri, ihtiyaçları, eğilimleri ve gerçekleri ile var olur.
Gereksinme duymadığınız bir makine, eşya, araç, yazılımın yada şeyin hayatımızda şu anda bir yeri ve dolayısı ile de etkisi olmaz, olamaz. Hayatımıza henüz girmemiş, varlığı ile görev üstlenmemiş, yaşamımızı yönlendirmeyen bir şeyin eksikliğini şayet fütürist değilseniz hissetmezsiniz. Oysa otuz yıl sonra yaşama dahil edilecek belki de vazgeçilemeyecek “şeyin”şu anda toplumsal, yaşamsal anlamda geçerliliği ve kıymeti elbette yoktur.
Akıllı cep telefonu teknolojik adaptasyonun ve bağımlılığın popüler bir göstergedir ve yaşadığımız çağın araçsal, bilgisel, iletişimsel, kültürel değeri olarak insanlığa mal olmuştur.
Evet, bazı değişimler hızlı ve daha önce hiç düşünmediğimiz ölçüde derinlik yaratarak hayatımıza ortak olmuştur.
İnsanoğlu on binlerce yıl önceki avcı-toplayıcı dönemindeki basit araçlardan başlayan, uzayı ve atom altını keşfedene değin geçen süreçte çağları değiştirecek icatlar yapmıştır. Şimdi ise yapay zekâya sahip makineler ve araçlar çağına giriyoruz. Makinelerin kutsallaştırılma çağı çoktan başlamıştır. Makinelerin kendilerini kutsallaştırma ve hakimiyet çağları ise yakındır.
*Kutsal terimini burada “tutkuyla ve aşırı bağlı” anlamında kullandım.
(Bu yazı 2009 yılında yazılmıştır)
